Reklama

Kultura

Klasycznie i nowocześnie

Teatroteka/Wojciech Radwański

Czy wypada przyjść na spektakl w kapciach i z kubkiem gorącej herbaty w ręku? Oczywiście! W dodatku zasiąść na własnej kanapie, w przytulnym zaciszu swojego domu i w towarzystwie, które najbardziej nam odpowiada. Takie rzeczy tylko z... Teatrem Telewizji. Począwszy od bieżącego numeru, przez cały sezon Teatru Telewizji, na progu każdego kolejnego miesiąca będziemy Państwu prezentować repertuar spektakli na antenach TVP i recenzje tych, które naprawdę warto zobaczyć. Przyjemnego oglądania! /Red.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Gdzie ci chłopcy...
Feinweinblein
Mateusz Bednarkiewicz
Teatroteka, 2016
emisja: 28 października w TVP historia

Dramat nagradzanej Weroniki Murek przedstawia mieszkańców prowincjonalnej miejscowości na Górnym Śląsku, którzy w krystalizującej się dopiero rzeczywistości komunistyczno-powojennej szukają tożsamości – jednostkowej i zbiorowej. To opowieść o ludziach zawieszonych w niebycie, gdzieś między antycypowaną i zdehumanizowaną śmiercią a życiem, które dla nich zrealizowało się w wojennej pożodze. Zwyczajność i bylejakość codziennej egzystencji popycha ich w marazm, na który jedynym remedium jest radio.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Świetna scenografia Agnieszki Zawadowskiej z jednej strony uwydatnia lokalną biedę, a z drugiej – pewną prostotę ludności, nad którą czai się cień dopiero się rodzącego monumentalnego socrealizmu. Drewniane meble są pozostałością przedwojennej epoki przedmiotów porządnych i wykonanych z pietyzmem. Są jednak stare i nie będzie dla nich miejsca w realiach nowej estetyki. Wszystko zawieszone jest w czasie i nieustannie przypomina o traumie, która już nie odejdzie; traumie, którą przegoni dopiero groza komunizmu.

Sztuka rozgrywa się w napięciu powstałym między trzema grupami osób i trzema ośrodkami: rodziną Knauerów, świetlicowym i jego żoną oraz pracownikami rozgłośni radiowej. Knauerowie noszą w sercu ból straty, którą nie sposób przepracować. Świetlicowy udostępnia ludziom przestrzeń do zwierzeń, do gry w karty, do tańca, ale wszystko to robi bez przekonania, machinalnie. Oszukuje ludzi i samego siebie. Jest szczery tylko wobec żony, wobec jej potrzeby wyrwania się z duchoty owego miejsca, ze społeczności snujących się duchów. Świetlicowy (Łukasz Simlat) w żonie tę potrzebę bezlitośnie neguje i deprecjonuje. Katarzyna Herman (żona) zamyka wiele treści w ruchu ciała, w oszczędnych spojrzeniach i gestach, wydobywa z postaci ogromny ból bez zbędnego słowotoku. Grana przez nią postać jest wyrazem jednostkowego buntu przeciw piętnu historii i zła – marzy o tym, by uciec do Warszawy, o karierze scenicznej. Chce wyrwać się z prowincji, w której wszyscy sprawiają wrażenie, że już się poddali, że ich już nic nie czeka. Nawet komunistyczni radiowcy nie mają za sobą jeszcze zaplecza propagandy i własnymi siłami, nieudolnie próbują tworzyć zręby nowego świata przez nadawane programy.

Reklama

Spoiwem całego spektaklu jest magiczny przedmiot – rzeczone radio. To okno na świat, które daje możliwości wyrwania się z piekła własnych rozmyślań, pozwala posłuchać kojącej muzyki klasycznej lub bratać się w nieszczęściu przy kolejnych raportach o „niepowrotkach” – ludziach, którzy nie wrócili z wojny bądź nie mogli wrócić, bo ich domów, ich małych ojczyzn już nie było. Czuć jednak nadchodzący zwrot: pracownik radia próbuje nadać audycjom nowego, optymistycznego ducha. „Radośnie mówić o wdowach” – to nowa wykładnia.

Feinweinblein to sztuka oszczędna, bardzo filmowa, ale też dziwaczna i przeznaczona dla cierpliwego widza. Prawdziwy dramat rozgrywa się nie na płaszczyźnie słów, ale kryje się za niedopowiedzeniami, za półsłówkami, za gestami. Tytuł oznacza śląskiego potwora, który ma przychodzić do dzieci. Wisi jak fatum nad bohaterami i wywraca naturalny porządek do góry nogami. Bo gdy stykamy się ze śmiercią, ludzka znieczulica dostrzega w tym atrakcję, a matka mówi do swych pociech: „To jest właśnie, dzieci, życie. Tutaj wreszcie coś się stało”.

Upadek Powstania
Przerwanie działań wojennych
reż. Juliusz Machulski
TVP, 2009
emisja: 3 października w TVP1

Przerwanie działań wojennych jest spektaklem o człowieczeństwie, honorze i etosie żołnierskim w obliczu najwyższej próby – dewastującej wojny i bestialstwa okupanta. Pokonany (dowództwo AK) pertraktuje ze zwycięzcą (niemiecki generał Erich von dem Bach), o którym wiemy, że sam zaraz poniesie klęskę. Targujemy się z Niemcami o życie w cieniu nacierającej Rosji, Powstanie Warszawskie upada. Dziś spektakl ten bogatszy jest o okrutną lekcję historii, którą jest kolejna wojna, kolejna agresja Rosji, choć już nie sowieckiej (czy aby?). Inscenizacja ta wymaga jednak od widza dopowiedzenia szerszego kontekstu o Powstaniu Warszawskim, szczególnie względem osoby von dem Bacha, ponieważ jego szatańsko ujmująca dobroduszność ekranowa mogłaby przyćmić prawdę o jego postawie zbrodniarza wojennego.

Reklama

Spektakl Juliusza Machulskiego stanowi ciekawy paradoks. Jest dziełem mocno hermetycznym, niemal dokumentalnym. Mimo to obecność znamienitych aktorów (Piotr Fronczewski, Krzysztof Stelmaszyk, Jerzy Schejbal, Adam Woronowicz etc.) wytrąca nas z tej dosłowności i przypomina, że to teatr, a zdarzenie jest zainscenizowane. Ale tylko przez pierwszy kwadrans... Aktorzy tak zatracają się w postaciach, a stawka negocjacji jest tak wysoka, że po chwili nie mamy już wrażenia, iż oglądamy spektakl, tylko że przed naszymi oczami ważą się losy ludności Warszawy.

Mickiewicz z krwi i kości
Epilog
reż. Maciej Wojtyszko
TVP, 1979
emisja: 21 października w TVP historia

Maciej Wojtyszko prezentuje nam wizję schyłku Adama Mickiewicza – wieszcza narodowego, który już nie narodem, a starą i groteskową jednostką się stał; już nie Milijon, a sam jeden. Świetność, która przeminęła, i posąg, który odbrązowiał. Widzimy Mickiewicza niemego, pozbawionego poezji, a goniącego za szarlatanerią mistrza Towiańskiego i własną niegodziwością, gdy oddaje się romansowi ze śpiewaczką Ksawerą Deybel. Warto czasem zerknąć na herosów kultury polskiej krytycznym okiem i poszukać w nich ludzi – z ich słabościami, niedoskonałościami. Bo czyż nie jest teraz ciekawszy Mickiewicz oszołom niż Mickiewicz geniusz?

Spektakl ten operuje zupełnie innymi narzędziami audiowizualnymi niż pozostałe dwa polecane. Dla dzisiejszego widza może nieco trącić myszką, ale blisko 40 lat różnicy między Epilogiem a Feinweinblein w ciekawy sposób pokazuje ewolucję i rozwój Teatru Telewizji jako osobnego, dystynktywnego medium.

Podziel się:

Oceń:

+1 0
2022-09-27 13:11

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Teatr rymu i scenografii

Archiwum TVP

Z racji tego, że w wakacje Teatr Telewizji nieco zwalnia z częstotliwością i liczebnością transmisji, zamiast wertować i recenzować lipcową ramówkę postanowiłem zrobić w cyklu wyjątek metodologiczny i napisać o ważnym wydarzeniu: corocznym czerwcowym festiwalu Dwa Teatry, który nagradza najlepsze spektakle z danego sezonu. Poniższa czwórka laureatów uświetni Państwu dzień zarówno estetycznie, jak i intelektualnie.

Więcej ...

Świadectwo Abby Johnson: to, że zobaczyłam aborcję na własne oczy rozdarło mi serce

2024-03-26 21:00

Archidiecezja Krakowska

Film "Unplanned – Nieplanowane" był prawdziwym ciosem dla Planned Parenthood - największej sieci klinik aborcyjnych w USA.

Więcej ...

Kraków: uroczystości pogrzebowe poety Leszka Długosza

2024-03-27 19:12

PAP/Łukasz Gągulski

- Żegnamy człowieka niezwykłego, o którego prawdziwym duchu mówi jego poezja - mówił abp Marek Jędraszewski w czasie uroczystości pogrzebowych śp. Leszka Długosza w kościele Świętego Krzyża w Krakowie. Doczesne szczątki artysty spoczęły na Cmentarzu Rakowickim.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Zmarł ks. Roman Kneblewski

Kościół

Zmarł ks. Roman Kneblewski

Roxie Węgiel: Wiara w Boga wyznacza mi kierunek życia

Wiara

Roxie Węgiel: Wiara w Boga wyznacza mi kierunek życia

Dlaczego trzeba spowiadać się przed kapłanem?

Wiara

Dlaczego trzeba spowiadać się przed kapłanem?

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

Kościół

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Kościół

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Wiara

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

W internecie pojawiło się nieznane dotąd nagranie...

Kościół

W internecie pojawiło się nieznane dotąd nagranie...

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Kościół

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Kościół

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...