Pytanie czytelnika:
W ostatnich dniach coraz częściej, i to nie tylko w środowisku kościelnym, słyszymy o dyspensie. Czym tak naprawdę ona jest, kiedy można jej udzielić i co w praktyce oznacza?

Odpowiedź eksperta

W Kodeksie prawa kanonicznego zawarta jest definicja dyspensy – jest to „rozluźnienie prawa czysto kościelnego w poszczególnym przypadku”. Spotykamy się z różnymi rodzajami dyspens – niektóre z nich są zarezerwowane bezpośrednio papieżowi, inne – Stolicy Apostolskiej, a jeszcze inne – biskupowi i ordynariuszowi. Mowa zatem o dyspensach od obowiązku celibatu wynikającego ze święceń, ustaw karnych i procesowych, od przeszkód kanonicznych do zawarcia małżeństwa czy wreszcie od ustaw kościelnych.

Obecnie najgłośniejszą medialnie dyspensą jest ta, która dotyczy dni świątecznych, a konkretnie nakazu uczestniczenia w niedzielnej Mszy św. Jak wynika z komunikatu Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski, udzielenie dyspensy stanowi rekomendację dla biskupów diecezjalnych, ale trudno sobie wyobrazić przy takim społecznym przekazie, że niektórzy biskupi nie udzielą wspomnianej dyspensy. Można zatem przyjąć, że biskupi przychylą się do tej rekomendacji i dyspensy udzielą. Do udzielenia dyspensy potrzebna jest tzw. przyczyna skłaniająca, która musi być słuszna i racjonalna. Myślę, że w obecnym czasie nikt nie ma wątpliwości, iż takowa przyczyna istnieje.

W praktyce dyspensa oznacza, że ci, których ona dotyczy, nie muszą się stosować do ustawy kościelnej – w konkretnym przypadku do obowiązku uczestniczenia we Mszy św. niedzielnej. Rekomendacja Konferencji Episkopatu Polski zawiera szeroką grupę wiernych i obejmuje osoby w podeszłym wieku, z objawami infekcji, dzieci i młodzież szkolną oraz ich opiekunów, a także osoby, które czują obawę przed zarażeniem. Wszyscy ci, którzy (zarówno obiektywnie, jak i subiektywnie) zaliczają się do którejś kategorii, nie popełnią grzechu, jeśli nie będą uczestniczyć we Mszy św. niedzielnej. Proszę jednak pamiętać, że zakres dyspensy nie jest absolutny i ustaje wraz z upływem czasu jej udzielenia lub w inny przewidziany prawem sposób.