Który syn, gdyby mógł, nie wskrzesiłby swej matki i nie zaprowadził jej po śmierci do nieba. Ta myśl św. Franciszka Salezego od stuleci porusza serca największych sceptyków prawdy o wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny. Nieopodal Groty Pojmania w jerozolimskim Getsemani znajduje się podziemny kościół Grobu Matki Bożej. To przy znajdującym się tam grobie Maryi pierwsze gminy judeochrześcijan w II stuleciu posługiwały się czytaniami liturgicznymi, które przechowały apokryfy pochodzące z V-VI wieku mówiące o zaśnięciu i wniebowzięciu Matki Bożej.

Bukiet kwiatów w ciemnym grobie

Pierwszy historyk Franków Grzegorz z Tours żyjący w szóstym stuleciu napisał piękny apokryf, w którym relacjonuje śmierć Maryi: „Gdy wypełniwszy bieg życia ziemskiego Najświętsza Maryja Panna miała zejść z tego świata, zebrali się w Jej domu wszyscy Apostołowie ze wszystkich krańców świata. Dowiedziawszy się o Jej niedalekim zejściu, czuwali razem z Nią. A oto Chrystus przyszedł z aniołami swymi i biorąc duszę Jej, dał ją Michałowi Archaniołowi i odszedł. Po nadejściu brzasku dnia Apostołowie wzięli ciało z łoża (zatem Maria leżała na łożu; widać więc, że katafalk jest elementem późniejszym, barokowym dodatkiem) i umieścili je w grobie. Strzegli go, czekając na przyjście Pana. I znowu stanął przy nich Pan, i rozkazał święte ciało na obłoku przenieść do raju, gdzie połączywszy się z duszą, teraz wraz z wybranymi zażywa radości dóbr wiecznych bez końca”. W chwili śmierci Maryja spoczywała na łożu, które otoczyli apostołowie i święci. Wówczas to miał pojawić się Chrystus, który zapytał Matkę Bożą o Jej duszę. Wtedy to Matka Boża powiedziała: „Uwielbia Dusza moja Pana. I rozradował się duch mój w Bogu, Zbawicielu moim. Bo spojrzał na swoją pokorną służebnicę”. Powstała z łoża i pokłoniła się Jezusowi, oddawszy Mu swoją duszę. Po trzech dniach od spoczynku Matki Bożej w miejscu Jej pochówku zjawił się spóźniony apostoł Tomasz. Jego pragnieniem było po raz ostatni ujrzeć Bogurodzicę. Uczniowie Jezusa otworzyli grób, w którym nie znaleziono już ciała zmarłej. A piękna legenda dodała, że w grobie znaleziono bukiet pachnących kwiatów.

Karmazynowy baldachim

Z okazji rzeszowskiej koronacji, której dokonał abp Wacław Hieronim Sierakowski, wydano w 1763 r. broszurę „Addytament albo opisanie krótkie koronacyi statui Matki Bożej w kościele rzeszowskim”, z którego dowiadujemy się, że przygotowania do koronacji podjął już książę Ignacy Lubomirski; niestety, śmierć jego uniemożliwiła te zamysły; zdążył jeszcze ufundować koronę dla Matki Bożej. Przygotowania kontynuowała księżna Joanna von Stein, jego żona. Wystawiono nową bramę ozdobioną herbami fundatorów oraz zakonu franciszkańskiego, a okna świątyni udekorowano obrazami przedstawiającymi sceny z życia Najświętszej Maryi Panny. Dla koronowanej figury przygotowano złocony postument i karmazynowy baldachim. Korony maryjne prowadzono w uroczystej procesji z kościoła farnego, a wojsko oddało salwy armatnie. Zanotowano także, iż rozdano 21 tys. komunikantów. Podczas rzeszowskiej koronacji miał także zdarzyć się spektakularny cud. Przed figurę Madonny przyniesiono uznaną za zmarłą małą dziewczynkę, której jeden z braciszków zakonnych podał kilka kropel wina dotkniętego uprzednio do figury. Wierni oniemieli, gdyż dziewczynka wstała i chodziła, a najbliżsi padli na kolana dziękować za przywrócenie jej życia...

Bez rozgłosu

Prócz oficjalnych koronacji były też tzw. koronacje prywatne, dokonywane spontanicznie. Np. w 1767 r. w Binarowej na skroniach Madonny i Dzieciątka z obrazu pochodzącego prawdopodobnie z siedemnastego stulecia i ufundowanego być może przez króla Jana Kazimierza umieszczono srebrne korony, co świadczyło o kulcie, jakim obraz ten cieszył się. Z kolei w Strzyżowie 8 grudnia 1754 r. biskup przemyski Andrzej Pruski złożył niezwykłe wotum dla obrazu Niepokalanego Poczęcia NMP: szczerozłotą koronę na głowę Najświętszej Maryi Panny oraz księżyc pod Jej stopy (korona została zarekwirowana w 1803 r. przez władze zaborcze – austriackie). Wota te były darem za cudowne uzdrowienie w Strzyżowie z ciężkiej choroby żołądka (co stwierdził sławny lekarz rzeszowski Franciszek Ksawery Strasser), a także za cudowne uzdrowienie długoletniego ekonoma dóbr czudeckich Grzegorza Włudyki. W 1704 r. obraz uznany został za łaskami słynący, zaś w 1721 r. papież Klemens XI nadał ołtarzowi NMP Niepokalanie Poczętej odpust, który dla zmarłych mógł uzyskać każdy kapłan odprawiający Mszę św. przy tymże ołtarzu.